Willem Heesen: Poëzie in glas

Geplaatst op 23 mei 2018

Na een ontwerpcarrière bij Glasfabriek Leerdam, richtte Willem Heesen (1925-2007) in 1978 glasstudio De Oude Horn op. Hier ontwikkelde hij zich tot een van de eerste vrije glaskunstenaars. Zijn poëtische werk is vaak geïnspireerd door het omringende rivierlandschap.

 

Vrij Glas Beweging

Samen met Sybren Valkema (1916-1996) staat Willem Heesen aan het begin van de Vrij Glas Beweging, de Nederlandse variant van de internationale Studio Glass Movement. De twee leerden elkaar al in 1943 kennen op de Glasschool in Leerdam. De school was opgericht door Andries Copier om in eigen huis nieuw artistiek en ambachtelijk talent te kweken voor de N.V. Glasfabriek Leerdam.

 

Naoorlogse glasontwerpers

Andries Copier, hoofdontwerper van de fabriek, bezat de gave om jong talent aan te trekken. Hij rekruteerde Heesen als leerling voor de Glasschool, die daar les kreeg van de net aangestelde en veelbelovende jonge leraar glasdecoratie Sybren Valkema. Beiden zouden zich in de jaren daarna ontwikkelen tot de belangrijkste naoorlogse glasontwerpers van Nederland.

 

Glasschool

Willem Heesen doorliep de Glasschool tussen 1943 en 1947. Met name de lessen van Sybren Valkema waren van grote invloed op hem. Valkema, die had gestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag, beperkte zich niet tot de glaskunst maar hield zich bezig met diverse disciplines, variërend van grafische kunst tot keramiek en textiel. Waarschijnlijk herkende Valkema het veelzijdige talent van Heesen en stimuleerde hij hem verder te studeren aan de Vrije Academie in Den Haag.

Museum of Modern Art

Naast zijn studie bleef Willem Heesen verbonden aan de Glasfabriek Leerdam, waar hij divers gebruiksglas ontwierp, zoals drinkserviezen en vazen, en decoraties op massaproducten. In 1950 werd zijn werk genomineerd voor de Good Design Award van het Museum of Modern Art in New York. Vanaf 1960 wijdde hij zich ook aan het ontwerpen van unica en in 1967 werd hij chef-ontwerper. 

 

Eerste studioglasoven van Europa

In 1964 vond een voor de Nederlandse glaskunst beslissende gebeurtenis plaats. Sybren Valkema was door de GKf, een kunstfederatie, afgevaardigd naar de oprichtingsbijeenkomst in New York van de Worlds Crafts Council. Ook Willem Heesen was van de partij, in diens hoedanigheid van ontwerper bij de Glasfabriek Leerdam. Samen waren zij getuige van de demonstratie door glaskunstenaar Harvey Littleton (VS 1922 - 2013) van een mede door hem ontwikkeld gasgestookt mobiel glasoventje. Littleton toonde de mogelijkheid aan om als kunstenaar zelf, buiten de industrie om, met vloeibaar glas te werken. De dagen daarna namen Valkema en Heesen de kans waar zelf glas te blazen, onder leiding van Littleton. Terug in Nederland zetten zij hun 'spoedcursus' glasblazen voort in de Glasfabriek, daarbij geholpen door de ervaren glasmakers die hen op zaterdagen en in de avonduren de kneepjes van het vak wilden leren. Deze ervaringen zouden voor beide ontwerpers al gauw van onschatbare waarde blijken te zijn. Eind 1965 lukte het hen om de eerste glasbel te blazen met behulp van een door Valkema gebouwd oventje. Al het benodigde gereedschap werd hen geschonken door de fabriek in Leerdam, aangezien daar de machinale productie van flessen en ander verpakkingsglas het handwerk grotendeels overbodig had gemaakt. Een jaar later werd het voltooide oventje in Amsterdam door Littleton 'ingewijd', waarmee de eerste studioglasoven van Europa een feit was.

 

Natuur als inspiratiebron

Zonder de eis van een gebruiksfunctie was de glaskunstenaar vrij om sculpturale vormen te maken, in plaats van vazen of schalen. Dit komt duidelijk terug in de werken van Heesen en Valkema, die vaak uit objecten bestaan.

In 1977 verliet Heesen de fabriek om in het nabij gelegen plaatsje Acquoy een eigen glasstudio op te zetten, waar zijn enorme talent tot volle wasdom kon komen. Met name de hem omringende natuur aan het riviertje de Linge vormde een niet aflatende inspiratiebron voor Heesen. Zijn unieke glasobjecten tonen zijn fascinatie voor het onderwaterleven en het invloed van de seizoenen en het weer op het landschap. Zijn werken, die titels dragen als ‘Wuivend riet’ en ‘Waaiende boomtoppen’ worden gekenmerkt door organische vormen, verstilling en een eigen kleurgebruik.

 

Studio De Oude Horn

Studio De Oude Horn, genoemd naar het voormalige watergemaal waarin hij zich vestigde, werd al snel een ontmoetingsplaats voor glaskunstenaars uit binnen- en buitenland. Ook Andries Copier, inmiddels op leeftijd, werkte hier regelmatig samen met Willem Heesen en diens zoon Bernard.

Werk van Willem Heesen bevindt zich in de collecties van Stedelijk Museum Amsterdam, Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam en vele musea over de hele wereld.

 

© Kunstconsult – 20th century art | objects

Citeren uit deze tekst is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en met een link naar deze pagina.