Museumstukken

Geplaatst op 17 augustus 2018

In 25 jaar speuren is Kunstconsult veel bijzondere kunstschatten tegengekomen. Met trots kijken Wiljan Versteeg en Belinda Visser terug op een bijzondere collectie 'museumstukken': zeldzame parels uit de verkoopcollectie van Kunstconsult die in binnen- én buitenlandse musea een mooi plekje hebben gekregen. Van een lang verborgen gebleven bronzen uil van Joseph Mendes da Costa tot een zeldzaam diadeem van Jan Eisenloeffel, voor deze blog maakten Wiljan Versteeg en Belinda Visser een keuze uit hun meest geliefde museumstukken.

Tot de klanten van de kunsthandel behoren onder meer het Rijksmuseum, Stedelijk Museum, Drents Museum, Joods Historisch Museum, Nationaal Glasmuseum, Museum Beelden aan Zee, Textielmuseum en Purmerends Museum. Ook Museum Kunstpalast in Düsseldorf en het Smith Museum of Stained Glass Windows in Chicago hebben ooit een kunstwerk bij Kunstconsult aangekocht. Dit zijn Wiljans en Belinda’s favorieten:

 

Jan Eisenloeffel: Loving Cup

Het Drents Museum kocht bij Kunstconsult deze bijzondere ‘Loving Cup’, een unicum in het oeuvre van Jan Eisenloeffel. In Engeland kent men de Loving Cup, in Frankrijk de Coupe de Marriage: een grote bokaal om gezamenlijk uit te drinken tijdens huwelijken en banketten. Het gebruik van de bokaal symboliseert liefde, vriendschap en eenheid. Eisenloeffel vervaardigde de bokaal in 1924 voor de Twentse textielbaron Johannes Leonard Lodewijk Tilanus. De Almelose textielbaron behoorde tot de schoonfamilie van Eisenloeffel, die was getrouwd met sociaal-democrate Liede Tilanus. Hij maakte de bokaal ter gelegenheid van het 50-jarig huwelijk tussen Tilanus en zijn echtgenote Johanna Hendrika Dikkers. Wanneer de bokaal wordt rondgedraaid, valt een regel uit Vondels ‘Gijsbrecht van Aemstel’ te ontcijferen: ‘Waer werd oprechter trouw dan tusschen man en vrouw ter wereld oyt gevonden’. De bokaal is een uitzonderlijk object in het oeuvre van Eisenloeffel, die zich in deze periode vooral toelegde op het vervaardigen van zijn beroemde lampen en klokken. Wat het gebruik van de emailleertechniek en het ornament betreft is het voorwerp echter op en top Eisenloeffel en past het binnen zijn oeuvre in deze jaren.

Foto: Dennis A-Tjak

 

Jan Eisenloeffel: Gouden Diadeem

Een prachtig diadeem van edelsmid en sierkunstenaar Jan Eisenloeffel werd aangekocht door het Rijksmuseum op PAN Amsterdam in 2011. Eisenloeffel was een van de beeldbepalende ontwerpers aan het begin van de 20ste eeuw. Tegenover de naturalistische droomwerelden van beroemde Franse juweliers als René Lalique koos Eisenloeffel voor strikt geometrische vormen. De voorzijde van deze gouden band is versierd met abstracte patronen. Zo gaat alle aandacht naar het centraal geplaatste rode bloedkoraal. Eisenloeffel ontwierp dit sieraad omstreeks 1902-1905. Het Rijksmuseum liet in de stand van Kunstconsult al tijdens de keuring haar oog vallen op het diadeem. Het is een mooie aanvulling op hun collectie voorwerpen van deze kunstenaar en de vroegst bekende gouden diadeem van zijn hand.

Foto: Belinda Visser

 

Joop van Kralingen: Stenen Sculptuur

Een fraai zandstenen vrouwenhoofd werd - ook op PAN Amsterdam 2011 - door Museum Beelden aan Zee aangekocht. Het bijzondere, ingetogen beeld werd gemaakt door de Haagse beeldhouwer Joop van Kralingen (1916-2001). Na zijn opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag werkte Van Kralingen in Tourrettes sur Loup, een dorp aan de Côte d’Azur, waar kunstenaars als Picasso en Chagall tot zijn kennissenkring behoorden. In 1957 keerde hij terug naar Den Haag, waar hij lesgaf aan de Vrije Academie. In zijn atelier in Leiden hield hij zich onder andere bezig met beeldhouwen, schilderen, het knopen van wandtapijten en het maken van mozaïeken, geïnspireerd door Romeinse mozaïeken en afbeeldingen van middeleeuwse heiligen. Van Kralingen maakte onder andere werk in opdracht van de gemeente Leiden. Ook maakte hij de opvallende, zes meter hoge 'Janus'-fontein op het Vuurtorenplein in Noordwijk. Het fraaie vrouwenhoofd verkocht door Kunstconsult is kenmerkend voor het werk van Van Kralingen door haar heldere, vereenvoudigde vormen en gelijkenis met primitieve beelden uit Romaanse kerken. Van Kralingen verwierf met zijn werk internationale bekendheid.

Foto: Dennis A-Tjak

 

Marie Kuyken: Cloisonné Haardscherm

Een uniek haardscherm naar ontwerp van Marie Kuyken is naar het Stedelijk Museum gegaan. Marie Kuyken (1898-1988) is vooral bekend geworden als een van de weinige professionele vrouwelijke dessinontwerpers in vooroorlogs Nederland. Aanvankelijk maakte ze echter naam met haar zogenaamde cloisonnépanelen, een fascinerende 20ste-eeuwse vertaling van een al eeuwenoude emailleertechniek. Hiervoor werden koperen of zilveren strips in een houten ondergrond gedreven tot cellen, ofwel ‘cloissons’, die werden gevuld met cement- of gipsmengels in velerlei kleuren. Het cloisonnépaneel in dit haardscherm toont in expressionistische, grillige maar gestileerde vormentaal een exotisch aandoend fabeldier; een kleurrijke fusie tussen een slang en een draak. Met de vlamvormen onderin het cloisonnépaneel zinspeelde Marie Kuyken op de beoogde functie als haardscherm. Het montuur van het haardscherm werd vervaardigd door Winkelman & Van der Bijl, het vermaarde atelier voor siersmeedkunst dat veelvuldig samenwerkte met Amsterdamse School-kunstenaars en verantwoordelijk was voor veel hek- en siersmeedwerk in en aan het Scheepvaarthuis.

Foto: Dennis A-Tjak

 

Joseph Mendes Da Costa: Bronzen Uil

Het Joods Historisch Museum heeft bij Kunstconsult een lang verborgen uil van Joseph Mendes da Costa gevonden. Kunstconsult bood het bronzen dierplastiek aan op PAN Amsterdam. Het beeld uit 1912 kwam voor het eerst in 100 jaar weer op de markt. Het bevond zich een eeuw lang in een familiecollectie. Joseph Mendes da Costa stond met deze uil aan de basis van de Nederlandse dierplastiek. De wereld van de fauna vormde een onuitputtelijke bron van inspiratie voor hem. Mendes da Costa werkte aanvankelijk naturalistisch en gaf de dieren zo natuurgetrouw mogelijk weer. Aan het begin van de 20ste eeuw vond er echter een kentering plaats in zijn werk. Het was niet meer de realistische weergave van de uiterlijke verschijningsvorm, maar de essentie, de vergeestelijking van mens en dier die centraal kwam te staan. Hij wilde met zijn plastieken het echte ‘wezen’ weergeven, niet alleen uiterlijke schoonheid. Dit is te zien in de uil, die is gestileerd met een strakke lijnvoering die bijna abstract aandoet en de zichtbare, ‘werkelijke’ natuurgetrouwe vorm loslaat. De krachtige gelaatstrekken en de indringende, expressieve blik belichamen het wezen en karakter van het dier. Mendes da Costa inspireerde met zijn werk vele andere beeldhouwers. Alle Nederlandse beeldhouwers die tussen 1900 en 1940 dierplastieken maakten zijn min of meer schatplichtig aan hem geweest, waaronder Coenraad Altorf, Hildo Krop en John Rädecker.

Foto: Erik & Petra Hesmerg

 

A.D. Copier: Gesneden Glas

Een uniek glasobject van A.D. Copier ging naar het buitenland, namelijk naar Museum Kunstpalast in Düsseldorf. Kunstconsult verkocht dit unicum uit de collectie van Dieter Enke, architect in ruste uit Berlijn. Bijna veertig jaar geleden raakte Enke in de ban van het werk van Copier. Deze fascinatie leidde tot een bijzondere collectie van museaal niveau met hoogtepunten uit het oeuvre van deze befaamde ontwerper en glaskunstenaar. Het glasstuk in Museum Kunstpalast is een van deze hoogtepunten. Het is ontworpen door Copier in Nový Bor, Tsjechië in 1987. Na zijn tijd bij Glasfabriek Leerdam brak voor Copier een nieuw tijdperk aan van ongekende creativiteit en productiviteit. Vrij van de fabriek ontpopte hij zich tot autonoom kunstenaar. Copier maakte vanaf zijn 80ste werkreizen naar de belangrijkste glascentra ter wereld, waar hij werkte met de beste glasblazers. Zo werkte hij in Nový Bor met meesterglasblazer Peter Novotny en meesterglassnijder Jan Friedrich aan dit bijzondere handgeblazen glasobject van kleurloos kristalglas met een transparante, lichtblauwe kern. Door de discusvorm en de perfect gesneden vlakken in de vorm van een klaver ontstaan spannende lichtreflecties en optische illusies. Het snijden van glas is een specialiteit in Nový Bor. Copier heeft deze techniek perfect tot uiting gebracht in dit zeldzame glaskunstwerk.

Foto: Dieter Enke

 

Lucienne Bloch: Vrouwenhoofd van Glas

Het Nationaal Glasmuseum in Leerdam heeft een glazen vrouwenhoofd naar ontwerp van Lucienne Bloch gekocht. De Zwitsers-Amerikaanse kunstenares Lucienne Bloch (1909-1999) verbleef op uitnodiging van de directeur van de Glasfabriek Leerdam, P.M. Cochius, van 1929 tot 1930 in Leerdam. Hier ontwierp ze kleine glazen plastieken. Het waren dierfiguren en autosymbolen van vissen, een engel, een vogel en een enkele vrouwenfiguur. Het ingetogen vrouwenhoofd uit 1929 is een unicum binnen het beperkte glasoeuvre van Bloch. Het werd hol geblazen in een metalen mal. Dit was destijds een lastige en kostbare techniek. Het vrouwenhoofd was haar eerste ontwerp voor Glasfabriek Leerdam. Dit zeldzame plastiek heeft een prominente plaats in de tentoonstelling die het Nationaal Glasmuseum dit jaar aan Lucienne Bloch wijdt.

Foto: Erik Rijper

 

Tekst: Onder redactie van Noortje Remmerswaal