Jazz Age: George Gershwin op Broadway

Onze tijdreis wordt ingeluid door een tip over een set modeontwerpen in uitgesproken Art Deco stijl. In eerste instantie denk je dan aan Parijse creaties van modeontwerper Paul Poiret of mode-illustrator George Barbier. De aquarellen die we aantreffen hebben echter een andere sfeer. Elk van de ontwerpen is voorzien van bijbehorende stofstalen en het opschrift ‘Tell Me More’. Bij de ontwerpen zit een brief, waarin wordt gesproken van kostuumontwerpen. De brief is op 9 juli 1925 vanuit Londen verzonden aan Sir George Tallis, His Majesty's Theatre, Melbourne, Australië. Het briefhoofd vermeldt een adres maar geen afzender. De handtekening in blauwe inkt is onleesbaar.

Er kleeft avontuur aan de collectie

We hebben serieuze belangstelling voor de decoratieve aquarellen, we denken eraan ze in te lijsten en vanuit onze kunsthandel per stuk te verkopen. Omdat we vlot moeten beslissen, doen we wat snelle internet research om meer over de ontwerpen te weten te komen. Ons eerste aanknopingspunt is Sir George Tallis. Al snel vinden we een artikel waarin Tallis wordt omschreven als de meest invloedrijke theaterpersoonlijkheid in Australië in de jaren twintig. Hij bezit theaters en bioscopen over het hele continent en is oprichter van twee radiostations. Een fascinerend verhaal, maar het brengt ons niet dichter bij de herkomst van de ontwerpen. Als we nogmaals de handtekening onder de brief bestuderen, menen we de naam ‘Malone’ te ontcijferen. In combinatie met de titel ‘Tell Me More’ levert dat spannende hits op. Pat Malone blijkt een belangrijke West End theaterproducent in het Londen van begin twintigste eeuw. Tussen 1920 en 1926 haalt hij meerdere Broadway shows naar het Winter Garden Theatre. Waaronder in 1925 Tell Me More. Groot is onze opwinding als blijkt dat het hier om een George Gershwin musical gaat. Wie de kostuums heeft ontworpen weten we nog steeds niet, maar er kleeft avontuur aan de collectie en we besluiten tot aankoop over te gaan.

Oscar-winnende kostuumontwerper

Als we na de verwerving onze zoektocht voortzetten, vinden we ook de naam van de kostuumontwerper. Charles LeMaire (1897–1985) Oscar-winning Costume Designer, lezen we. LeMaire maakt naam als kostuumontwerper van jaren twintig Broadway shows en is vanaf 1925 ook actief in Hollywood. Hij ontwerpt voor bijna 300 Hollywoodfilms en is in de jaren veertig en vijftig eindverantwoordelijke op dit vlak bij 20th Century Fox. LeMaire kleedt filmsterren als Betty Grable en Marilyn Monroe. Hij wordt 16 keer genomineerd voor een Oscar en wint er drie, onder meer voor All about Eve (1950), met Bette Davis in de hoofdrol. We vergelijken onze kostuumontwerpen met ontwerpen van Charles LeMaire uit museumcollecties in de VS. Zowel de stijl als het handschrift komen overeen. Het bewijs is geleverd: we hebben de originele kostuumontwerpen in handen van een Broadway musical van George Gershwin uit 1925.

Maar wat voor musical was Tell Me More? De kostuums ademen een uitgesproken modieuze Art Deco sfeer. We besluiten dieper de Jazz Age in te duiken.

Op de cover van Time magazine

George Gershwin (1898 – 1937) is vijftien als hij dankzij zijn uitzonderlijke pianospel een baan krijgt aangeboden als plugger van populaire bladmuziek, big business in die tijd. Twee jaar later maakt hij zijn entree op Broadway als repetitiepianist. Al snel is de charismatische Gershwin een graag geziene gast op de vele New Yorkse societyfeesten. Als hij in 1919 ragtime componist Irving Berlin ontmoet, die hij bewondert, biedt hij deze zijn diensten aan. Berlin antwoordt: ‘Waarom wil jij in hemelsnaam voor iemand anders werken. Begin voor jezelf!’ Zes jaar later is George Gershwin een muzikale grootheid. Op 20 juli 1925 staat hij op de cover van Time magazine. Zijn appartement verruilt hij voor een stadswoning met vijf etages. Gershwin is hot, hij beleeft het ene succesvolle pianoconcert na de andere musicalpremière. Op 13 april gaat in het Gaiety Theatre zijn musical Tell Me More in première.

Lezing van de synopsis verklaart waarom LeMaires kostuums zo fashionable zijn: een groot deel van het verhaal speelt zich af bij Maison Elise, een modehuis op Fifth Avenue.

‘Met Fred Astaire beslist een hit’

Als opvolger van de hitmusical Lady Be Good!, waarin Fred Astaire en zijn zus Adele de hoofdrollen vervulden, valt de publieke belangstelling voor Tell Me More tegen. De recensies zijn uitermate positief. De New York Times noemt de musical ‘een eersteklas Gershwin show, een goede komedie met intelligente teksten, een aantrekkelijke jonge heldin en snelle, vurige dans.’ De New York Telegraph stelt dat de show met de Astaires beslist een hit zou zijn geweest. Maar de gekozen cast valt tegen, het commerciële resultaat ook en de show wordt na honderd voorstellingen gestaakt. Intussen is op 26 mei de West End versie in première gegaan. De humor waarmee het stuk doordesemd is valt goed bij de Britten en met een uitstekende cast boekt de musical in Londen 262 voorstellingen lang succes. Het jaar erna is een derde versie van Tell Me More te zien in Australië. De openingsvoorstelling is op 17 juli 1926 in het Theatre Royal in Melbourne. De musical reist door naar His Majesty’s Theatre en daarna naar Sydney en dan valt het doek. Alleen de aanstekelijke foxtrot Kickin' the Clouds Away wordt opgenomen in orkestrepertoire. De musical zelf raakt in vergetelheid.

Tijdcapsule

Daarmee had dit verhaal afgelopen kunnen zijn, ware het niet dat in 1982 de originele pianocomposities van Gershwin werden teruggevonden in een pakhuis van Warner Brothers Music. Muziekproducent Tommy Krasker is vanaf 1986 betrokken bij de reconstructie van de musicalsound. Uiteindelijk leidt dit tot een orkestopname van Tell Me More in 2001. Gershwins originele materiaal intrigeerde hem direct, schrijft Krasker ten tijde van de cd-release. ‘Veel populaire Gershwin shows zijn door de jaren heen zo vaak aangepast, dat ze ver van het origineel af staan. Maar Tell Me More was als een tijdcapsule die zijn licht deed schijnen over het Broadway van de jaren twintig.’

Muzikaal gezien krijgt de musical na driekwart eeuw alsnog de waardering die hij verdient. Maar dat is nog niet alles. Ook het verhaal blijkt de tand des tijds te hebben doorstaan. Tell Me More gaat over drie stellen die elkaar na veel hindernissen en misverstanden toch nog krijgen, een tijdloos thema.

Als Off-Broadway producent Martin Platt in 2001 de cd van Tell Me More hoort, valt hij er als een blok voor. Na jarenlange onderhandelingen met de Gershwin erfgenamen krijgt hij toestemming om een voorstelling te maken op basis van piano en zang, die hij in 2007 in Manhattan op de planken brengt. Platt ziet dit als een testcase voor een volledige musicalproductie met opgefriste teksten. Net als Tommy Krasker noemt Platt Tell Me More een sleutelstuk. Het staat voor een omwenteling in de theatermuziek, als het traditionele operettegeluid wordt verdrongen door een nieuwe sound, de ‘heat and jazz’ waarmee Gershwin beroemd zou worden.

‘A musical that makes you smile’

Hij werd verliefd op de tegendraadse beat van ‘Why do I love You’ en enkele ‘big fun’ comedy nummers, vertelt Platt als we contact met hem zoeken. ‘It's just a musical that makes you smile.’ De onderhandelingen met Gershwins nazaten over de musicalremake zijn nog steeds gaande. Intussen heeft hij interessant nieuw materiaal gevonden. En, wil hij weten, over hoeveel originele kostuumontwerpen beschikken wij?!

Daarmee zijn we bij het open einde gekomen van de geschiedenis van een set Art Deco kostuumontwerpen, die van New York naar Londen reisden en via Melbourne in Nederland belandden. Zouden ze na negentig jaar weer een rol kunnen spelen in New York, bij de remake van Tell Me More…?

De afgebeelde kostuumontwerpen zijn een selectie van een grote set, die deel uitmaakt van de verkoopcollectie van Kunstconsult. 

Foto's: Dennis A-Tjak