Collectie Dingemans in verkoop: Eclectisch verzamelen in een historisch buiten

Geplaatst op 18 mei 2018

Begin jaren 80 kochten Jan Mark Dingemans en Jet Croockewit een idyllische buitenplaats aan het riviertje de Angstel, centraal gelegen tussen Amsterdam en Utrecht. Een heerlijk onderkomen voor henzelf, hun dochters en een allengs groeiende verzameling kunstvoorwerpen. Nu een nieuwe levensfase is aangebroken en Geinzicht te koop staat, komt ook de kunstverzameling op de markt. De objecten uit de Collectie Dingemans worden verkocht door Kunstconsult – 20th century art | objects. De grote verkooptentoonstelling vindt plaats in de showroom van Kunstconsult in Amstelveen van 16 juni t/m 22 juli 2018.

Verkooptentoonstelling tijdens Gestolde Dromen IX

De glasobjecten worden gepresenteerd in de negende editie van de glaskunsttentoonstelling Gestolde Dromen. Ook Art Nouveau meubels en een legendarisch wandtapijt worden tentoongesteld. Lees verder voor het persoonlijke verhaal van een gepassioneerd collectioneur.

 

Van keramiek naar glaskunst

Buitenplaats Geinzicht dateert uit de tweede helft van de 18de eeuw. Het Rijksmonument telt veel grote hoge ruimtes, gegroepeerd aan weerszijden van een centrale hal. Vanuit een serre aan de achterzijde van het huis stroomt het licht royaal de woonkamer in. Geen wonder dat Jan Mark en Jet hun verzamelfocus al snel verlegden van keramiek naar glaskunst.

Voorliefde voor toegepaste kunst

Jet had kunstgeschiedenis gestudeerd en was keramiste. Jan Mark kende het fenomeen glaskunst al sinds zijn jeugd. ‘Ik kom uit de buurt van Leerdam en ging met mijn moeder naar de glasfabriek om te zien hoe op de kunstafdeling glas werd geblazen. De kinderen van Floris Meydam, die als ontwerper aan Glasfabriek Leerdam verbonden was, zaten bij mij op school, het gymnasium in Gorinchem.’

‘Vanaf de negentiger jaren zijn wij systematisch glas gaan verzamelen’, vertelt hij. ‘Wat mij boeide aan het materiaal was de transparantie en de kleuren. Jet zowel als ik hebben altijd een voorliefde gehad voor toegepaste kunst, wij voelden ons minder aangetrokken tot schilderijen.’

Verzamelen vanuit esthetisch oogpunt

Tijdens zijn werkzame leven als advocaat en voorzitter van een groot advocatenkantoor maakte Jan Mark Dingemans lange, intensieve werkdagen. Het speuren naar objecten voor zijn verzameling beschouwde hij als een ontspannende afwisseling. ‘In de praktijk was ik de verzamelaar, Jet keek mee’. Jan Mark schetst hoe hij in het begin puur vanuit esthetisch oogpunt objecten aankocht. ‘Alles wat ik leuk vond begon ik te kopen. Dat lijkt mij overigens ook het enige goede motief voor een beginnende verzamelaar. Later, als je er meer kijk op krijgt, ga je je verdiepen en je belangstelling aanscherpen en verfijnen. Een verzamelaar verzamelt niet om te beleggen’, benadrukt hij, ‘maar je wilt natuurlijk wel weten dat er een markt is. Er is een buitengewoon enthousiast verzamelpubliek voor glas in Nederland. Dat begint altijd met kleinere stukken.’

Gedrevenheid

De vraag naar zijn drive als verzamelaar ontlokt hem een uitbundige lach. ‘Ik wil het hebben, haha. Daar zijn psychologieboeken over vol geschreven. Ik zou het gedrevenheid willen noemen. Gedrevenheid om iets aan je collectie te willen toevoegen. Er is een tijd geweest dat ik dacht: ik wil alles van Copier. Tot het moment dat ik me realiseerde: dat zijn een paar duizend stukken.’ Te midden van werken van Willem Heesen, Floris Meydam en Chris Lebeau bevat zijn glascollectie vooral veel smaakvol bij elkaar gezochte unica van Andries Copier. ‘Ik vind Copier een genie. Zowel technisch als qua praktische verbeelding, vernieuwing en artisticiteit. Een unicum. Copier is zélf een unicum.’

Art Deco en Jugendstil

De glasobjecten groepeerde hij in de open inbouwkasten aan weerszijden van de 18de-eeuwse haardpartij, in vitrines in de woonkamer, serre en hal en niet in de laatste plaats in zijn studeerkamer. Daar bleef het echter niet bij. ‘Vanuit het glas is ook mijn interesse in Art Deco en Jugendstil ontstaan. Daarbij vond ik met name de meubels interessant. We hadden er hier de ruimte voor. En de kamers inrichten moesten we toch. Ik kocht meubels uit de perioden van de Nieuwe Kunst en de Amsterdamse School. De ambachtelijkheid ervan vond ik leuk. Het metaalsierwerk. En dan de houtsoorten! Mahonie, coromandel, rozenhout: prachtig. Ik viel ook voor de rijke vormgeving, de verfijndheid soms, hoewel dat een doodlopende weg was toen nieuwe zakelijkheid en Haagse school doorbraken.

Meubels van Theo van Hoytema

Onder andere van Theo van Hoytema kocht hij twee zeldzame meubelstukken aan, waar hij jarenlang van heeft kunnen genieten. De jachtkast, versierd met vakkundig snijwerk van eenden stond in zijn werkkamer. Het notenhouten bankje met een decoratie van kaketoes - dat lange tijd de bibliotheek van Geinzicht sierde - vond hij bij Kunstconsult, waar hij ook voor zijn glasverzameling regelmatig kwam. De bijzondere siermeubelen kwamen tot stand door een samenwerking met architect Everwijn Verschuyl. Van Hoytema ontwierp de decoraties op de panelen van esdoornhout en Verschuyl was verantwoordelijk voor de vormgeving van de meubels zelf, die werden vervaardigd in opdracht van de fabriek A.T. van Wijngaarden & Co.

Tentoonstellingscatalogus

Zowel het bankje als de jachtkast zijn terug te vinden in een kleine tentoonstellingscatalogus, waarvan de omslag werd ontworpen door Van Hoytema. Het boekje werd uitgegeven in het najaar van 1900 en hoorde bij een reizende expositie, waarin de meubels door het hele land werden tentoongesteld. De mahoniehouten jachtkast met het speelse houtsnijwerk en bijpassend beslag was destijds het allerduurste stuk (met een prijs van 185 gulden). De reacties van de critici passen bij de discussie rondom ornamentiek van die tijd. Waar de een de versiering categoriseerde als een ‘hinderlijke noodzaak’, roemde de ander de meubels juist door de levendige versieringen die het object volgens hem ‘uiterst aantrekkelijk’ maakten.

Gobelin voor oceaanstomer

Op een buitenlandse beurs liep Jan Mark tegen een exclusief wandtapijt voor zijn eetkamer aan. ‘Houd het een half uur voor me vast’, had hij de handelaar gevraagd, ‘dan loop ik nog even een rondje en denk erover na. Net op tijd was hij terug, anders was het aan zijn neus voorbijgegaan. Het bleek een goede keuze, want de gobelin met de rijke geschiedenis kwam prachtig tot zijn recht in de royale vertrekken van Geinzicht. De laatste jaren sierde het de zijentree. Het tapijt draagt de naam ‘Lente’ en werd door C.A. Lion Cachet ontworpen voor de leessalon van het passagiersschip MS Christaan Huygens in 1927. Vanaf de eerste reis in februari 1928 vervoerde de oceaanstomer de gegoede burgerij tussen Amsterdam en Batavia, tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog. Het schip moest worden ingezet als militair materieel en brak in tweeën door een aanvaring met een mijn in 1945. De gobelin werd jarenlang verloren gewaand, maar is in prachtige staat weer teruggevonden.

De tuin van C.A. Lion Cachet

Het kleurrijke ontwerp vormde destijds het stralende middelpunt van de luxe Art Deco-salon die verder was uitgevoerd in grijze en witte tonen. Het tapijt viert de lente met een voorstelling geïnspireerd op de uitbundig bloeiende achtertuin van Lion Cachet zelf, in het op een steenworp van Geinzicht gelegen Vreeland. Er is allerlei prachtig natuurschoon te bewonderen: rode klaprozen, blauwe irissen, fleurige struiken, en verschillende soorten vlinders en vogels. Het kleine roodborstje in het midden van het tapijt speelt een subtiele hoofdrol. De tuin wordt ‘omheind’ door een fantasierijke zwarte band met feniksen, een regelmatig in het werk van Lion Cachet terugkerend motief. Zo is de mytische vogel ook terug te vinden op zijn plateeldecoraties voor Plateelbakkerij De Distel en in zijn glasontwerpen voor Glasfabriek Leerdam. In de rand van het tapijt wordt ook uitvoerder J.F. Semey vermeld. Het atelier Semey uit Den Haag stond bekend om de vakkundige gobelins die er werden geweven, waaronder meerdere naar ontwerp van Lion Cachet.

Verkooptentoonstelling

De Van Hoytema-meubels, het wandkleed van Lion Cachet en de glascollectie zijn allen te zien en te koop in de verkooptentoonstelling. ‘Het laatste stadium van verzamelen is bereikt’, stelt Jan Mark vast. Hij bereidt zich voor op een verhuizing naar een bescheidener woning. Buitenplaats Geinzicht staat te koop.

Heeft u interesse in een object uit de Collectie Dingemans? Neem dan contact op met Kunstconsult. Informatie over de verkooptentoonstelling vindt u onder nieuws en events.

Tekst: Belinda Visser en Naomi Verbeek, m.m.v. Noortje Remmerswaal.

Foto’s: Erik Rijper (objecten), e.a.

 

© Kunstconsult – 20th century art | objects

Citeren uit deze tekst is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en met een link naar deze pagina.