De Gerrit Rietveld Academie: Naoorlogse Keramisten – deel 3

Kunstnijverheidsonderwijs

In 1917 werd de eerste vakopleiding voor keramiek opgericht op de Quellinusschool in Amsterdam. In 1924 fuseerde de Quellinusschool met de Rijksschool voor Kunstnijverheid en de Rijksnormaalschool voor Tekenonderwijzers tot het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs. Onder leiding van hoofddocent keramiek Bert Nienhuis werd hier een basis gelegd voor de ontwikkeling van keramiek als kunstvorm. Rond de jaren ‘30 groeide de behoefte aan goede leermeesters en opleidingen tot keramisch kunstenaar in plaats van traditionele pottenbakker. Echter, vanwege de financiële crisis en de Tweede Wereldoorlog kon deze ontwikkeling zich pas in de jaren 50 voortzetten, met als hoogtepunt de jaren 60. Toen werd voor het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs een nieuw academiegebouw gebouwd, ontworpen door architect en meubelontwerper Gerrit Rietveld. Rietveld overleed in 1964, drie jaar voordat de school verhuisde naar het door hem ontworpen gebouw. In 1968 werd het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs als eerbetoon omgedoopt tot de Gerrit Rietveld Academie.

Jan van der Vaart als docent keramiek

In hetzelfde jaar dat de school een naamswijziging onderging, werd de begaafde keramist Jan van der Vaart (1931 – 2000) aangesteld als hoofddocent keramiek. Van der Vaart had zelf lessen gevolgd aan de Vrije Academie in Den Haag, waar hij onderwezen werd door de belangrijke keramist Theo Dobbelman, oprichter van de Experimentele Afdeling van De Porceleyne Fles in Delft. Als docent heeft Van der Vaart meer dan twintig jaar lang een grote invloed gehad op studenten die hij individueel begeleidde en bij wie hij een persoonlijke ontwikkeling stimuleerde. Studenten van Van der Vaart waren onder andere Barbara Nanning, Pauline Wiertz, Geert Lap en Babs Haenen. Deze laatste heeft zelf ook gedoceerd aan de Gerrit Rietveld Academie van 1992 tot 2003. Veel werken van Van der Vaart en zijn studenten zijn terug te vinden in de collecties van grote keramiekverzamelaars, zoals J.W.N. Achterbergh.

Cultureel centrum

Toen Van der Vaart naar de Gerrit Rietveld Academie kwam, was dit dé plek om opgeleid te worden tot keramist. Dit kwam mede doordat Amsterdam zich had ontpopt tot het culturele centrum van Nederland. Hier maakte van 1968 tot 1988 het keramisch onderwijs een grote bloei door. In het beeldend onderwijs werd de ontwikkeling van keramiek tot een autonome kunstvorm gestimuleerd. De Gerrit Rietveld Academie heeft een groot aantal keramisten voortgebracht die gezichtsbepalend zijn geweest voor de Nederlandse keramiek in de tweede helft van de twintigste eeuw. Het merendeel van de kunstenaars in de verkoopexpositie zijn verbonden geweest aan de Gerrit Rietveld Academie. Onder andere Hans de Jong, Adriana Baarspul, Lies Cosijn, Harriet de Maar-Sielcken (later bekend als Jet de Maar-Sielcken), Kees van Renssen en Suzanne Taub hebben hier hun opleiding genoten. Johan van Loon heeft hier gestudeerd aan de textielafdeling, wat zijn latere keramische werken heeft geïnspireerd.

Internationale allure

Door het gunstige onderwijsklimaat voor keramiek in Nederland kwamen zelfs internationale studenten naar de Gerrit Rietveld Academie. Zo studeerde de Duitse keramiste Beate Reinheimer hier van 1969 tot 1972. In 1980 keerde zij terug naar de academie om te doceren.

Meer informatie

Een groot aantal werken van docenten en studenten van de Gerrit Rietveld Academie zijn tot en met 30 december te zien in de verkoopexpositie Naoorlogse Keramisten: Keramiek als Kunstvorm bij Kunstconsult in Amstelveen. Bekijk de collectiepagina voor een voorproefje van de tentoonstelling. In een serie blogs belichten we thema’s uit de expositie. Dit is deel 3: De Gerrit Rietveld Academie. 

Lees ook onze blogs over de J.W.N. van Achterberg-collectie en de Experimentele Afdeling van de Porceleyne Fles. 

Tekst: Demi Falkmann

Foto’s: Noortje Remmerswaal

© Kunstconsult – 20th century art | objects  

Citeren uit deze tekst is uitsluitend toegestaan met bronvermelding en met een link naar deze pagina.